UIT DE PRAKTIJK
Het kappenbrillenspreekuur op de afdeling oogheelkunde VUmc
Een kappenbril, ook wel “moisture chamber glasses” genoemd, is een orthese
waarbij aan een brilmontuur aan de achterzijde van één montuurschijf of beide
montuurschijven een kunststof kap (veelal gemaakt van PVC) bevestigd wordt,
zodanig dat bij het dragen van de bril een nagenoeg hermetisch afgesloten
vochtiger compartiment ontstaat voor één of beide ogen.
De rand van de kap sluit in de regel aan op of nabij de rand van de orbita. Het
productieproces van een dergelijke bril is erg tijdrovend en tussen aanmeting en
aflevering zit meestal 2 à 3 weken. Voordeel is echter een cosmetisch zeer fraai
resultaat (zie afbeelding hieronder).
In sommige gevallen is het noodzakelijk een kappenbril direct te kunnen afleveren.
Om deze reden heeft oogarts Michel Zaal de aanzet gegeven tot de ontwikkeling
van een kant-en-klare kappenbril, die uiteindelijk in samenwerking met Ergra Low
Vision tot stand is gekomen (zie afbeelding hieronder).
Casus
Deze kappenbril heeft voor de 35-jarige man die in november 2007 mijn spreekuur
bezocht bijgedragen tot het behoud van zijn gezichtsvermogen. Deze Kaukasische
man, bekend met HIV en hemofilie A, heeft als gevolg van een ernstig vitamine A
tekort pathologische droge ogen ontwikkeld. Daarnaast heeft hij last van de
afbraak van onderhuids vet, en vanwege de afwezigheid van intra-orbitaal
vetweefsel is er sprake van een inadequate knipperbeweging en ooglidsluiting,
waardoor de traanfilm niet gelijkmatig over het oogoppervlak verdeeld wordt.
Op 30 oktober 2007 werden de oogleden in de mediale ooghoek aan elkaar
genaaid, een zogenaamde tarsorraphi procedure. Twee dagen voordat hij door de
oogarts op mijn spreekuur was geplaatst hing hem een dreigende corneale
perforatie boven het hoofd: een Descemetocele in het onderkwadrant van OS was
al waargenomen.
Zie deze link voor ‘Descemetocele’ in de ‘Atlas of Ophthalmology’
Naast de kappenbril worden de al eerder voorgeschreven vettige ooglubricantia en
antibiotica gecontinueerd, waaronder Trafloxal, Celluvisc, en in een later stadium
zijn hier Vit A-pos (een vitamine A bevattende oogzalf voor nachtelijk gebruik) en
Dry Eye Gel aan toegevoegd.
Refractie & Visus:
OD S -5.25 = C – 0.75 as 15 V 0.3
OS S -5.75 = C – 1.00 as 177 V 0.3
De verlaagde visus ODS wordt mede veroorzaakt door de vettige oogdruppels en
gel (Dry Eye Gel en Vit A-pos) die deze patiënt heeft voorgeschreven gekregen.
De kappenbril is meteen uit voorraad aangemeten, en een week later zijn de
correctieglazen er in gemonteerd.
Follow up
Op 12 november 2007 heeft het membraan van Descemet zich weer volledig
teruggetrokken, het stroma daarboven is echter nog erg dun. Een aantal dagen
ervoor was de patiënt begonnen met het aanvullen van zijn vitamine A tekort met
tweemaal 50.000 i.e. per dag. Op 26 november 2007 blijkt het stroma boven het
aangedane gebied grotendeels hersteld te zijn en het gevaar voor een perforatie is
geweken.
Tijdens een vervolgcontrole op 7 december 2007 blijkt dat door medicijngebruik een
posterieur subcapsulair cataract was ontstaan, die de visus verder nadelig
beïnvloedde:
Refractie & Visus:
OD S -5.50 = C -1.00 as 180 V 0.3
OS S-5.50 = C -1.00 as 2 V 0.2
Op 9 januari 2008 vond OS een cataract operatie plaats. De volgende dag was zijn
visus OS 0.8 zonder correctie.
OD onderging op 13 februari 2008 een phaco-emulsificatie en drie weken later kon
ook OD een visus van 0.8 zonder correctie genoteerd worden.
De correctieglazen in zijn kappenbril werden kort na de operatie van OS vervangen
voor ODS plano glazen. Op 31 maart 2008 is er een soort click-on gemaakt op de
afdeling Optische Techniek van Ergra in Den Haag met daarin S +2.50 dpt, in
verband met de wens van de patiënt te kunnen lezen en vanwege de noodzaak de
kappenbril fulltime te dragen.
Vanwege het chronische karakter van zijn droge ogen klachten is uiteindelijk, eind
2008, besloten om hem een cosmetisch aantrekkelijkere, op maat gemaakte
kappenbril aan te meten.
Refractie & Visus:
OD S plano V 1.0
OS S –1,00 V 1.0
Tevens werden door zijn behandelend oogarts Ype Henry als onderhoudsdocering
Hylocomod, Vit A-pos en zo nodig Trafloxal voorgeschreven.
Indicaties
De functie van een kappenbril is primair de verbetering van de bevochtiging van het
oogoppervlak. In het kader van mijn werkzaamheden op de afdeling oogheelkunde
van het VUmc te Amsterdam krijg ik regelmatig te maken met patiënten die
verwezen worden voor een dergelijke beschermbril.
In veel gevallen is de ernst van de oogaandoening bepalend voor de mate van
bescherming die vereist is, en op welke manier deze bescherming het best
gerealiseerd kan worden. De kappenbril wordt voor een aantal indicatiegebieden
toegepast, waarvan hieronder een overzicht (met toestemming overgenomen uit
een presentatie van oogarts Michiel Zaal, oogarts VUmc):
A. Kerato-conjunctivitis Sicca
- het syndroom van Sjögren
- reumatoïde artritis
- sarcoïdose
- syndroom van Stevens-Johnson
- cicatricieel pemfigoïd
B. Corneale denervatie geassocieerd met
- postinfectie (herpes simplex virus, varicella-zoster virus, lepra, syfilis)
- meervoudige operatieve ingrepen
- laesie van de nervus trigeminus
- diabetes
C. Dysplasie van het cornea-epitheel
- aniridie
- superieure limbale kerato-conjunctivitis
- epidermolysis bullosa
- radiotherapie
- etc.
D. Inadequate ooglidsluiting
- exophthalmus
- laesie van de nervus facialis
- etc.
Het kappenbrillenspreekuur op de afdeling oogheelkunde VUmc
Een kappenbril, ook wel “moisture chamber glasses” genoemd, is een orthese
waarbij aan een brilmontuur aan de achterzijde van één montuurschijf of beide
montuurschijven een kunststof kap (veelal gemaakt van PVC) bevestigd wordt,
zodanig dat bij het dragen van de bril een nagenoeg hermetisch afgesloten
vochtiger compartiment ontstaat voor één of beide ogen.
De rand van de kap sluit in de regel aan op of nabij de rand van de orbita. Het
productieproces van een dergelijke bril is erg tijdrovend en tussen aanmeting en
aflevering zit meestal 2 à 3 weken. Voordeel is echter een cosmetisch zeer fraai
resultaat (zie afbeelding hieronder).
In sommige gevallen is het noodzakelijk een kappenbril direct te kunnen afleveren.
Om deze reden heeft oogarts Michel Zaal de aanzet gegeven tot de ontwikkeling
van een kant-en-klare kappenbril, die uiteindelijk in samenwerking met Ergra Low
Vision tot stand is gekomen (zie afbeelding hieronder).
Casus
Deze kappenbril heeft voor de 35-jarige man die in november 2007 mijn spreekuur
bezocht bijgedragen tot het behoud van zijn gezichtsvermogen. Deze Kaukasische
man, bekend met HIV en hemofilie A, heeft als gevolg van een ernstig vitamine A
tekort pathologische droge ogen ontwikkeld. Daarnaast heeft hij last van de
afbraak van onderhuids vet, en vanwege de afwezigheid van intra-orbitaal
vetweefsel is er sprake van een inadequate knipperbeweging en ooglidsluiting,
waardoor de traanfilm niet gelijkmatig over het oogoppervlak verdeeld wordt.
Op 30 oktober 2007 werden de oogleden in de mediale ooghoek aan elkaar
genaaid, een zogenaamde tarsorraphi procedure. Twee dagen voordat hij door de
oogarts op mijn spreekuur was geplaatst hing hem een dreigende corneale
perforatie boven het hoofd: een Descemetocele in het onderkwadrant van OS was
al waargenomen.
Zie deze link voor ‘Descemetocele’ in de ‘Atlas of Ophthalmology’
Naast de kappenbril worden de al eerder voorgeschreven vettige ooglubricantia en
antibiotica gecontinueerd, waaronder Trafloxal, Celluvisc, en in een later stadium
zijn hier Vit A-pos (een vitamine A bevattende oogzalf voor nachtelijk gebruik) en
Dry Eye Gel aan toegevoegd.
Refractie & Visus:
OD S -5.25 = C – 0.75 as 15 V 0.3
OS S -5.75 = C – 1.00 as 177 V 0.3
De verlaagde visus ODS wordt mede veroorzaakt door de vettige oogdruppels en
gel (Dry Eye Gel en Vit A-pos) die deze patiënt heeft voorgeschreven gekregen.
De kappenbril is meteen uit voorraad aangemeten, en een week later zijn de
correctieglazen er in gemonteerd.
Follow up
Op 12 november 2007 heeft het membraan van Descemet zich weer volledig
teruggetrokken, het stroma daarboven is echter nog erg dun. Een aantal dagen
ervoor was de patiënt begonnen met het aanvullen van zijn vitamine A tekort met
tweemaal 50.000 i.e. per dag. Op 26 november 2007 blijkt het stroma boven het
aangedane gebied grotendeels hersteld te zijn en het gevaar voor een perforatie is
geweken.
Tijdens een vervolgcontrole op 7 december 2007 blijkt dat door medicijngebruik een
posterieur subcapsulair cataract was ontstaan, die de visus verder nadelig
beïnvloedde:
Refractie & Visus:
OD S -5.50 = C -1.00 as 180 V 0.3
OS S-5.50 = C -1.00 as 2 V 0.2
Op 9 januari 2008 vond OS een cataract operatie plaats. De volgende dag was zijn
visus OS 0.8 zonder correctie.
OD onderging op 13 februari 2008 een phaco-emulsificatie en drie weken later kon
ook OD een visus van 0.8 zonder correctie genoteerd worden.
De correctieglazen in zijn kappenbril werden kort na de operatie van OS vervangen
voor ODS plano glazen. Op 31 maart 2008 is er een soort click-on gemaakt op de
afdeling Optische Techniek van Ergra in Den Haag met daarin S +2.50 dpt, in
verband met de wens van de patiënt te kunnen lezen en vanwege de noodzaak de
kappenbril fulltime te dragen.
Vanwege het chronische karakter van zijn droge ogen klachten is uiteindelijk, eind
2008, besloten om hem een cosmetisch aantrekkelijkere, op maat gemaakte
kappenbril aan te meten.
Refractie & Visus:
OD S plano V 1.0
OS S –1,00 V 1.0
Tevens werden door zijn behandelend oogarts Ype Henry als onderhoudsdocering
Hylocomod, Vit A-pos en zo nodig Trafloxal voorgeschreven.
Indicaties
De functie van een kappenbril is primair de verbetering van de bevochtiging van het
oogoppervlak. In het kader van mijn werkzaamheden op de afdeling oogheelkunde
van het VUmc te Amsterdam krijg ik regelmatig te maken met patiënten die
verwezen worden voor een dergelijke beschermbril.
In veel gevallen is de ernst van de oogaandoening bepalend voor de mate van
bescherming die vereist is, en op welke manier deze bescherming het best
gerealiseerd kan worden. De kappenbril wordt voor een aantal indicatiegebieden
toegepast, waarvan hieronder een overzicht (met toestemming overgenomen uit
een presentatie van oogarts Michiel Zaal, oogarts VUmc):
A. Kerato-conjunctivitis Sicca
- het syndroom van Sjögren
- reumatoïde artritis
- sarcoïdose
- syndroom van Stevens-Johnson
- cicatricieel pemfigoïd
B. Corneale denervatie geassocieerd met
- postinfectie (herpes simplex virus, varicella-zoster virus, lepra, syfilis)
- meervoudige operatieve ingrepen
- laesie van de nervus trigeminus
- diabetes
C. Dysplasie van het cornea-epitheel
- aniridie
- superieure limbale kerato-conjunctivitis
- epidermolysis bullosa
- radiotherapie
- etc.
D. Inadequate ooglidsluiting
- exophthalmus
- laesie van de nervus facialis
- etc.
| Michiel Panhuysen heeft na het behalen van zijn diploma’s vakbekwaam opticien en optometrie oude stijl jarenlang in de optiek gewerkt. Na het voltooien van de opleiding tot contactlensspecialist in 1997 is hij in 2001 als contactlensspecialist voor Oculenti gaan werken in o.m. het Medisch Centrum Alkmaar en het Kennemer Gasthuis in Haarlem. Sinds 2003 is hij werkzaam als low vision specialist en contactlensspecialist bij Ergra Low Vision, en houdt hij zich in het VUmc behalve met low vision ook bezig met het aanpassen van speciale beschermbrillen, zoals kappenbrillen, op medische indicatie. |
 | |  |
