UIT DE PRAKTIJK
Introductie
Een brughoektumor is een gezwel van de brughoek, gelegen aan de schedelbasis,
tussen de pons of brug en de kleine hersenen (zie figuur hieronder). In dit gebied
loopt een aantal hersenzenuwen die aangetast kunnen zijn, de nervus acusticus,
nervus trigeminus en nervus facialis. De tumor kan middels bestraling of operatief
ingrijpen worden behandeld. Complicaties na behandeling komen voort uit, al dan
niet gedeeltelijk, disfunctioneren van de drie hersenzenuwen. Bekende complicaties
zijn ondermeer verlies van de gehoorsfunctie, asymmetrie in de motoriek -
waaronder het niet goed kunnen sluiten van oog en mond - en stoornissen van het
evenwicht, de slikfunctie en hersenvochtcirculatie. Bij uitval van hersenstamfuncties
kan er verlamming van de ledematen en vitale functies ontstaan [1,4].
Patiënten met een brughoektumor worden meestal verwezen naar een neuroloog
en/of KNO arts. De oogheelkundige problemen hebben vaak minder aandacht. Mede
hierdoor wordt vaak niet tijdig begonnen met het bevochtigen van het niet
sluitende oog. Ook wordt de weg naar scleralenzen niet of pas laat gevonden.
Gelukkig is er steeds meer aandacht voor het oogheelkundige aspect en worden
patiënten nu sneller verwezen.
Bij een toenemend aantal patiënten met een sluitdefect worden twee scleralenzen
per oog aangemeten, waarbij de tweede lens ’s nachts gedragen wordt om het
openstaande oog te beschermen. Horlogeglasverband en andere afplakmiddelen
zijn dan overbodig. Zeker als er een overgevoeligheid van de huid rondom het oog
bestaat voor afplakmiddelen is dit een goede oplossing.
Casus
Een 41-jarige vrouw heeft een afspraak gemaakt voor het aanmeten van een
scleralens nadat zij hier informatie over heeft gelezen op de website van de
brughoektumorvereniging [1]. Ruim een half jaar eerder heeft zij een operatie aan
een brughoektumor van het rechteroog ondergaan. Hierdoor heeft zij aan de
rechterkant de gehoorsfunctie verloren. Tevens is de nervus facialis gedeeltelijk
uitgevallen waardoor er asymmetrie in de motoriek van het gezicht bestaat en zij
haar rechteroog en -mondhoek niet goed kan sluiten.
Subjectief
Uit de anamnese blijken ernstige pijn en fotofobie de grootste klachten te zijn. Zij
bevochtigt haar oog hiervoor overdag met kunsttranen (ongeveer drie keer per uur)
en gedurende de nacht met oogzalf; hierbij plakt zij haar oog af. Het
gezichtsvermogen van haar rechteroog is sterk verminderd. Zij is verder niet bekend
met andere systemische aandoeningen of oogaandoeningen en in haar familie
komen ook geen relevante ooggerelateerde problemen voor. Zij draagt sinds haar
vijftiende een bril.
Objectief
De visus met eigen brilcorrectie is voor rechts (S -3.00 C-1.50 as 175) 0.4 en voor
links (S -1.00 C-1.50 as 168) 1.0. Dit blijkt de maximaal haalbare visus na een
aanvullende refractie.
Bij OD is er sprake van een sluitdefect, met als gevolg keratitis e lagophthalmo. Bij
het spleetlamponderzoek valt de ernstige uitdroging van met name de cornea op
(zie fig.) met forse punctata staining en conjunctivale hyperaemie. In het
exposuregebied, waar de oogleden niet sluiten, is zelfs een litteken ontstaan
(figuren hieronder). Bij OS worden geen bijzonderheden aangetroffen.
Evaluatie
Het betreft hier een casus na een brughoektumoroperatie van het rechteroog
waarbij de volgende complicaties aan de rechterzijde zijn opgetreden: verlies
gehoorsfunctie, asymmetrie van de gezichtsmotoriek en het niet sluiten van
mondhoek en oog. Dit laatste veroorzaakt ernstige uitdroging van de cornea
waardoor zelfs een litteken is ontstaan. Dit gaat gepaard met ernstige pijn,
fotofobie en visusverlies.
Plan
Teneinde een goede constante bevochtiging, bandage en bescherming van de
cornea te bereiken wordt een scleralens volgens het Visser/Procornea-concept
geadviseerd. Tevens corrigeert de scleralens de corneale irregulariteiten die door de
punctata staining en het litteken zijn ontstaan. Scleralenzen volgens bovenstaand
concept zijn sealed (gesloten, dus zonder perforaties) en worden met een clearance
tussen lens en oog aangemeten (zie figuur).
Het materiaal is Equalens II en dit heeft een
Dk van 85 (ISO/Fatt) [2,3].
Bron *2
Na een instructie over het inzetten, het uithalen en de verzorging van de scleralens
kan deze gedragen gaan worden. Gestart wordt met twee keer een uur dragen op
de eerste dag, waarna de draagtijd met twee keer een half uur per dag kan worden
opgebouwd.
Resultaat
Middels een empirische aanpassing met scleralenzen wordt een niet-
rotatiesymmetrische scleralens aangemeten. De bulbus blijkt namelijk een torische
vorm te hebben.
Parameters scleralens:
Scleraopening 13.50 mm
met sagittaverschil tussen
vlakke en steile meridiaan 0.30 mm
(zie figuur hiernaast)
Centrale sagittahoogte 3.87 mm
BCR 8.10 mm
Diameter 20.00 mm
Sterkte -5.00 D
De scleralens geeft direct een
gevoel van verlichting en wordt
goed verdragen. Het scleradeel past mooi met een gelijkmatige drukverdeling en de
clearance is ongeveer 0.2 mm van limbus tot limbus. De visus met scleralens is 0.7.
Vervolg
De patiënte is zeer gelukkig en met name opgelucht over de forse vermindering van
de pijn- en fotofobieklachten. Tevens is er een duidelijke cosmetische en visuele
verbetering. De scleralens wordt 16-17 uur per dag probleemloos gedragen.
Doordat de knipperfunctie afwezig is, verzamelen zich debris op de voorkant van de
lens. Om deze reden wordt de lens tussentijds gereinigd door het druppelen met
Clens 100 of door uitnemen en schoonmaken van de lens. Het meest optimale
vloeistofsysteem voor deze patiënte is het peroxidesysteem Everclean; daarbij
wordt de lens handmatig gereinigd met Miraflow.
Het litteken is opgehelderd
en de punctata staining en
conjuncitvale hyperaemie
zijn verdwenen (zie figuur
hiernaast).
De visus voor rechts is
hierdoor verder opgelopen
naar 0.9.
Afsluiting
Bij keratitis e lagophthalmo oftewel exposure keratitis ontstaat er uitdroging van de
cornea door het niet (volledig) sluiten van de oogleden. De meest voorkomende
oorzaken hiervan zijn: Facialis parese (o.a. verworven na een brughoektumor
operatie, ernstige proptosis, ectropion en littekens op de oogleden.
Een scleralens aangemeten met een corneale clearance, de vochtlaag tussen
cornea en lens, is bij exposure keratitis geïndiceerd [5-10]. De vochtlaag zorgt voor
een goede constante bevochtiging, bandage en bescherming zowel ter plaatse van
de onvolledige ooglidsluiting als bescherming tegen eventuele verlittekende
ooglidranden. Daarbij corrigeert de scleralens de corneale irregulariteiten ontstaan
door staining of littekens. Hierdoor kan de cornea worden behouden, verminderen
pijn en fotofobie, verbetert het genezingsproces (re-epithelialisatie) en ontstaat er
een betere en meer stabiele visus.
Referenties:
1)www.brughoektumor.nl
2) Visser, E.S., Visser, R., van Lier, H.J.J. Advantages of Toric Scleral Lenses.
Optometry & Vision Science, 83 (4) (2006)
3) Visser, E.S., Visser, R., van Lier, H.J.J. and Otten, H.M. Modern Scleral Lenses Part
I: Clinical Features. Eye & Contact Lens 33(1): 13-20 (2007)
4) www.nvvn.org
5) Kok, J.H.C., Visser, R. Treatment of ocular disorders and dry eyes with high gas-
permeable scleral lenses. Cornea 1992;11:518-22
6) Pullum, K.W., Buckley R.J. A study of 530 patients referred for RGP scleral contact
lens assessment. Cornea 1997;16:612-22
7) Tan D.H.T., Pullum K.W., Buckley R.J. Medical applications of scleral contact lenses:
2. Gas permeable scleral contact lenses. Cornea 1995;14:130-7
8) Romero–Rangel T., Stavrou P., Cotter J. et al. Gas-permeable scleral contact lens
therapy in ocular surface disease. Am J Ophthalmol 2000;130:25-32
9) Rosenthal P., Croteau A. A Fluid-ventilated, gas-permeable scleral contact lens is
an effective option for managing severe ocular surface disease and many corneal
disorders that would otherwise require penetrating keratoplasty. Eye Contact Lens
2005;31:130-4
10) Visser, E.S. and Visser, R., Case Report: bitorische scleralens bij keratitis sicca.
Visus vakblad voor Contactlensspecialisten, Opticiens en Optometristen, 2, 92-95
(2002).
Bron figuren:
Fig. *1: www.nvvn.org
Fig. *2: Procornea
Alle andere foto’s: Visser Contactlenzen, H.M. Otten
Introductie
Een brughoektumor is een gezwel van de brughoek, gelegen aan de schedelbasis,
tussen de pons of brug en de kleine hersenen (zie figuur hieronder). In dit gebied
loopt een aantal hersenzenuwen die aangetast kunnen zijn, de nervus acusticus,
nervus trigeminus en nervus facialis. De tumor kan middels bestraling of operatief
ingrijpen worden behandeld. Complicaties na behandeling komen voort uit, al dan
niet gedeeltelijk, disfunctioneren van de drie hersenzenuwen. Bekende complicaties
zijn ondermeer verlies van de gehoorsfunctie, asymmetrie in de motoriek -
waaronder het niet goed kunnen sluiten van oog en mond - en stoornissen van het
evenwicht, de slikfunctie en hersenvochtcirculatie. Bij uitval van hersenstamfuncties
kan er verlamming van de ledematen en vitale functies ontstaan [1,4].
Patiënten met een brughoektumor worden meestal verwezen naar een neuroloog
en/of KNO arts. De oogheelkundige problemen hebben vaak minder aandacht. Mede
hierdoor wordt vaak niet tijdig begonnen met het bevochtigen van het niet
sluitende oog. Ook wordt de weg naar scleralenzen niet of pas laat gevonden.
Gelukkig is er steeds meer aandacht voor het oogheelkundige aspect en worden
patiënten nu sneller verwezen.
Bij een toenemend aantal patiënten met een sluitdefect worden twee scleralenzen
per oog aangemeten, waarbij de tweede lens ’s nachts gedragen wordt om het
openstaande oog te beschermen. Horlogeglasverband en andere afplakmiddelen
zijn dan overbodig. Zeker als er een overgevoeligheid van de huid rondom het oog
bestaat voor afplakmiddelen is dit een goede oplossing.
Casus
Een 41-jarige vrouw heeft een afspraak gemaakt voor het aanmeten van een
scleralens nadat zij hier informatie over heeft gelezen op de website van de
brughoektumorvereniging [1]. Ruim een half jaar eerder heeft zij een operatie aan
een brughoektumor van het rechteroog ondergaan. Hierdoor heeft zij aan de
rechterkant de gehoorsfunctie verloren. Tevens is de nervus facialis gedeeltelijk
uitgevallen waardoor er asymmetrie in de motoriek van het gezicht bestaat en zij
haar rechteroog en -mondhoek niet goed kan sluiten.
Subjectief
Uit de anamnese blijken ernstige pijn en fotofobie de grootste klachten te zijn. Zij
bevochtigt haar oog hiervoor overdag met kunsttranen (ongeveer drie keer per uur)
en gedurende de nacht met oogzalf; hierbij plakt zij haar oog af. Het
gezichtsvermogen van haar rechteroog is sterk verminderd. Zij is verder niet bekend
met andere systemische aandoeningen of oogaandoeningen en in haar familie
komen ook geen relevante ooggerelateerde problemen voor. Zij draagt sinds haar
vijftiende een bril.
Objectief
De visus met eigen brilcorrectie is voor rechts (S -3.00 C-1.50 as 175) 0.4 en voor
links (S -1.00 C-1.50 as 168) 1.0. Dit blijkt de maximaal haalbare visus na een
aanvullende refractie.
Bij OD is er sprake van een sluitdefect, met als gevolg keratitis e lagophthalmo. Bij
het spleetlamponderzoek valt de ernstige uitdroging van met name de cornea op
(zie fig.) met forse punctata staining en conjunctivale hyperaemie. In het
exposuregebied, waar de oogleden niet sluiten, is zelfs een litteken ontstaan
(figuren hieronder). Bij OS worden geen bijzonderheden aangetroffen.
Evaluatie
Het betreft hier een casus na een brughoektumoroperatie van het rechteroog
waarbij de volgende complicaties aan de rechterzijde zijn opgetreden: verlies
gehoorsfunctie, asymmetrie van de gezichtsmotoriek en het niet sluiten van
mondhoek en oog. Dit laatste veroorzaakt ernstige uitdroging van de cornea
waardoor zelfs een litteken is ontstaan. Dit gaat gepaard met ernstige pijn,
fotofobie en visusverlies.
Plan
Teneinde een goede constante bevochtiging, bandage en bescherming van de
cornea te bereiken wordt een scleralens volgens het Visser/Procornea-concept
geadviseerd. Tevens corrigeert de scleralens de corneale irregulariteiten die door de
punctata staining en het litteken zijn ontstaan. Scleralenzen volgens bovenstaand
concept zijn sealed (gesloten, dus zonder perforaties) en worden met een clearance
tussen lens en oog aangemeten (zie figuur).
Het materiaal is Equalens II en dit heeft een
Dk van 85 (ISO/Fatt) [2,3].
Bron *2
Na een instructie over het inzetten, het uithalen en de verzorging van de scleralens
kan deze gedragen gaan worden. Gestart wordt met twee keer een uur dragen op
de eerste dag, waarna de draagtijd met twee keer een half uur per dag kan worden
opgebouwd.
Resultaat
Middels een empirische aanpassing met scleralenzen wordt een niet-
rotatiesymmetrische scleralens aangemeten. De bulbus blijkt namelijk een torische
vorm te hebben.
Parameters scleralens:
Scleraopening 13.50 mm
met sagittaverschil tussen
vlakke en steile meridiaan 0.30 mm
(zie figuur hiernaast)
Centrale sagittahoogte 3.87 mm
BCR 8.10 mm
Diameter 20.00 mm
Sterkte -5.00 D
De scleralens geeft direct een
gevoel van verlichting en wordt
goed verdragen. Het scleradeel past mooi met een gelijkmatige drukverdeling en de
clearance is ongeveer 0.2 mm van limbus tot limbus. De visus met scleralens is 0.7.
Vervolg
De patiënte is zeer gelukkig en met name opgelucht over de forse vermindering van
de pijn- en fotofobieklachten. Tevens is er een duidelijke cosmetische en visuele
verbetering. De scleralens wordt 16-17 uur per dag probleemloos gedragen.
Doordat de knipperfunctie afwezig is, verzamelen zich debris op de voorkant van de
lens. Om deze reden wordt de lens tussentijds gereinigd door het druppelen met
Clens 100 of door uitnemen en schoonmaken van de lens. Het meest optimale
vloeistofsysteem voor deze patiënte is het peroxidesysteem Everclean; daarbij
wordt de lens handmatig gereinigd met Miraflow.
Het litteken is opgehelderd
en de punctata staining en
conjuncitvale hyperaemie
zijn verdwenen (zie figuur
hiernaast).
De visus voor rechts is
hierdoor verder opgelopen
naar 0.9.
Afsluiting
Bij keratitis e lagophthalmo oftewel exposure keratitis ontstaat er uitdroging van de
cornea door het niet (volledig) sluiten van de oogleden. De meest voorkomende
oorzaken hiervan zijn: Facialis parese (o.a. verworven na een brughoektumor
operatie, ernstige proptosis, ectropion en littekens op de oogleden.
Een scleralens aangemeten met een corneale clearance, de vochtlaag tussen
cornea en lens, is bij exposure keratitis geïndiceerd [5-10]. De vochtlaag zorgt voor
een goede constante bevochtiging, bandage en bescherming zowel ter plaatse van
de onvolledige ooglidsluiting als bescherming tegen eventuele verlittekende
ooglidranden. Daarbij corrigeert de scleralens de corneale irregulariteiten ontstaan
door staining of littekens. Hierdoor kan de cornea worden behouden, verminderen
pijn en fotofobie, verbetert het genezingsproces (re-epithelialisatie) en ontstaat er
een betere en meer stabiele visus.
Referenties:
1)www.brughoektumor.nl
2) Visser, E.S., Visser, R., van Lier, H.J.J. Advantages of Toric Scleral Lenses.
Optometry & Vision Science, 83 (4) (2006)
3) Visser, E.S., Visser, R., van Lier, H.J.J. and Otten, H.M. Modern Scleral Lenses Part
I: Clinical Features. Eye & Contact Lens 33(1): 13-20 (2007)
4) www.nvvn.org
5) Kok, J.H.C., Visser, R. Treatment of ocular disorders and dry eyes with high gas-
permeable scleral lenses. Cornea 1992;11:518-22
6) Pullum, K.W., Buckley R.J. A study of 530 patients referred for RGP scleral contact
lens assessment. Cornea 1997;16:612-22
7) Tan D.H.T., Pullum K.W., Buckley R.J. Medical applications of scleral contact lenses:
2. Gas permeable scleral contact lenses. Cornea 1995;14:130-7
8) Romero–Rangel T., Stavrou P., Cotter J. et al. Gas-permeable scleral contact lens
therapy in ocular surface disease. Am J Ophthalmol 2000;130:25-32
9) Rosenthal P., Croteau A. A Fluid-ventilated, gas-permeable scleral contact lens is
an effective option for managing severe ocular surface disease and many corneal
disorders that would otherwise require penetrating keratoplasty. Eye Contact Lens
2005;31:130-4
10) Visser, E.S. and Visser, R., Case Report: bitorische scleralens bij keratitis sicca.
Visus vakblad voor Contactlensspecialisten, Opticiens en Optometristen, 2, 92-95
(2002).
Bron figuren:
Fig. *1: www.nvvn.org
Fig. *2: Procornea
Alle andere foto’s: Visser Contactlenzen, H.M. Otten
| Esther-Simone Visser volgde de opleiding optometrie aan de Hogeschool van Utrecht. Zij heeft o.a. stage gelopen in het Moorfields Eye Hospital in Londen en aan de Universiteit van Houston. Sinds 1996 is zij werkzaam bij Visser Contactlenzen Praktijk. Vanaf 2005 maakt zij onderdeel uit van de directie. Ze houdt zich voornamelijk bezig met het vakinhoudelijke beleid, het aanpassen van scleralenzen en klinische studies. Daarnaast heeft zij in 2004 haar Mastersgraad behaald aan de City University London. De onderzoeken die zij deed naar de indicaties en klinische prestaties van scleralenzen resulteerden in diverse nationale en internationale publicaties. |
 | |  |
| Geen brug te ver Scleralenspassing na brughoektumor |
