UIT DE PRAKTIJK
Introductie
De jaren tachtig. Waar denkt u dan aan? Aan de hongersnood in Oost-Afrika
waarvoor Band Aid streed, het begin van het computertijdperk, of toch het
gewonnen EK voetbal in 1988? Zo af en toe krijg ik een cliënt in mijn stoel die mij
terug doet denken aan de gloriejaren van, nee niet Michael Jackson of Madonna,
maar de tetracurve contactlens.
De bicurves en tetracurves waren in die tijd de eerste generatie lenzen die niet van
PMMA, maar van de eerste (laag)zuurstofdoorlatende materialen waren gemaakt.
Door zijn perifere lift was de tetracurve uitermate geschikt voor een onregelmatige
(lees torische) cornea. Er werd gebruik gemaakt van kleine diameters. Hierdoor was
er minder kans op 3 en 9 uur staining en door de grote beweging van de lens, werd
de cornea van meer zuurstof voorzien.
De tetracurve lensdrager lijkt een uitstervend ras. Maar hier en daar duikt er nog
wel eens eentje op. Wat moet de hedendaagse optometrist daarmee? Meteen
maar overzetten op een asferische, bitorische, hoogzuurstofdoorlatende lens?
Casus
Een man van veertig jaar komt bij Groenhof Optiek voor contactlenscontrole. Zijn
lenzen komen bij een ander optiekbedrijf vandaan. Er zijn geen echte klachten,
maar de lenzen hebben nooit echt helemaal lekker gezeten. Omdat de lenzen al
ruim zeven jaar oud zijn, wordt besloten de lenzen een week uit te laten en(
danweg) een heraanpassing af te spreken.
Huidige lenzen:
Tetracurve
R S-3.00/8.75/9.5 (2002)
L S-3.00/8.75/9.5 (2003)
Laatste controle (2007)
Passing redelijk, iets 3 en 9 uur
staining (graad 1, ODS)
Visus OD 1.00, OS 1.00
Topografie na een week lenzen uit:
Uit de topografie blijkt dat beide ogen zeer vlakke radii hebben; een
radius van gemiddeld 8.65. Verder valt op dat beide cornea’s naar de
periferie toe meer torisch worden en dat de excentriciteiten zeer hoog
zijn (0.8 gemiddeld ODS). De eerste paslenskeuze is daarom ook een
asferische binnentorische lens met een hoge excentriciteit:
Paslenskeuze:
NKL SE Bitoric Exact Futura
R S-3.00 Exc 0.8/ 8.85/8.45 10.1 - binnentorische lens met aan voorzijde
een gecompenseerde cylinder (notatie NKL =C-2.00x180)
L S-3.00/ Exc 0.8/ 8.75/8.45 10.1 - binnentorische lens met aan voorzijde
een gecompenseerde cylinder (notatie NKL =C-1.50x180)
Visus OD 1.00, OS 1.00
Passing ODS: goed, dunne, maar acceptabele edge
Na twee weken volgt de eerste controle. De nieuwe lenzen bevallen uitstekend. De
lenzen hebben nog nooit zo comfortabel gezeten, de visus is prima, er is maar één
maar… Ten opzichte van de oude lenzen zijn de ogen erg rood, al na een paar uur
draagtijd.
Zoals op de afbeelding hiernonder te zien is, wordt de hyperaemie veroorzaakt
door de perifere staining (op 3 en 9 uur) in beide ogen. Maar waardoor ontstaat die
3 en 9 uur staining? De tetracurves zaten misschien niet altijd even comfortabel,
maar veroorzaakten geen fysiologische problemen. In mijn overtuiging moest de
oorzaak gezocht worden in de diameter of het materiaal. Stap voor stap heb ik
deze aangepast: de diameter van 10.1mm naar 9.6mm en het materiaal van Futura
naar het minder zuurstofdoorlatende Boston 18. Maar de klachten en het beeld
bleven onveranderd. Na verschillende ruilingen en enkele maanden verder
begonnen zowel de cliënt als ikzelf het vertrouwen in een goede afloop te
verliezen. Dan toch maar terug naar de oude, vertrouwde tetracurves? Dat zou de
makkelijkste oplossing zijn, maar omdat de cornea onder de Bitorische lens
waarschijnlijk toch veranderd zal zijn, geeft dat ook geen garantie op succes en
daarbij, de cliënt was inmiddels wel gewend aan het prettige draagcomfort.
Uiteindelijk kwam er een oplossing uit een onverwachte hoek. En zie het resultaat
in de figuur hieronder. De hyperaemie en staining zijn verdwenen, het comfort en
de visus zijn zeer goed. Maar wat voor lens zit er nu op het oog? Uit het fluorbeeld
is af te leiden dat de edge vrij groot is en een stuk groter dan bij de eerste paslens.
Het gaat hier om een jaren ’80 lens in een modern jasje. Niet alleen het materiaal is
aangepast aan de hedendaagse standaard, maar ook de geometrie. Het gaat hier
om een Bitorische Tetracurve.
Definitieve lens:
Bitorische Tetracurve Futura
NKL SE Bitoric Exact Futura
R S-3.00 8.85/8.45 10.1
binnentorische lens met aan voorzijde
een gecompenseerde cylinder (notatie NKL =C-2.00x180)
L S-3.00 8.75/8.45 10.1
binnentorische lens met aan voorzijde
een gecompenseerde cylinder (notatie NKL =C-1.50x180)
Visus OD 1.20, OS 1.20
Passing ODS: goed, ruime edge, nauwelijks staining
Discussie
Om een cliënt van de best mogelijk service te
voorzien, probeer ik als hedendaagse aanpasser
een zo modern mogelijk concept toe te passen.
Het druist zelfs tegen je gevoel in van een “oud”
design gebruik te maken. Uit deze casus blijkt dat
dit niet altijd de beste oplossing is. Wat de verklaring is voor het succes van deze
‘old school’ passing, is moeilijk vast te stellen. Uit onderzoek is gebleken dat door
het beter in acht nemen van de corneavorm (zoals met torische lenzen) en door
een kleine perifere edge te gebruiken, de 3 en 9 uur staining beter wordt
gemanaged. Maar ook is onderzocht dat “lid-attachment fits” heel goed kunnen
werken, vaak veroorzaakt door juist een grotere edge. Bij deze passingen is de
lens vaak superior gedecentreerd en zorgt ervoor dat er geen interactie is tussen
ooglid en lensrand bij elke knipperslag, zodat juist de knipperslag wordt
gestimuleerd. Een nadeel is wel dat er dan een grotere kans op cornea vervorming
(warpage) is. Een Bitorische Tetracurve lens lijkt niet de eerste keuze maar achteraf
gezien blijkt dit een uitstekende oplossing. Dus soms is het goed af te stappen van
de hedendaagse denkpatronen en iets “out of the box” te proberen.
Introductie
De jaren tachtig. Waar denkt u dan aan? Aan de hongersnood in Oost-Afrika
waarvoor Band Aid streed, het begin van het computertijdperk, of toch het
gewonnen EK voetbal in 1988? Zo af en toe krijg ik een cliënt in mijn stoel die mij
terug doet denken aan de gloriejaren van, nee niet Michael Jackson of Madonna,
maar de tetracurve contactlens.
De bicurves en tetracurves waren in die tijd de eerste generatie lenzen die niet van
PMMA, maar van de eerste (laag)zuurstofdoorlatende materialen waren gemaakt.
Door zijn perifere lift was de tetracurve uitermate geschikt voor een onregelmatige
(lees torische) cornea. Er werd gebruik gemaakt van kleine diameters. Hierdoor was
er minder kans op 3 en 9 uur staining en door de grote beweging van de lens, werd
de cornea van meer zuurstof voorzien.
De tetracurve lensdrager lijkt een uitstervend ras. Maar hier en daar duikt er nog
wel eens eentje op. Wat moet de hedendaagse optometrist daarmee? Meteen
maar overzetten op een asferische, bitorische, hoogzuurstofdoorlatende lens?
Casus
Een man van veertig jaar komt bij Groenhof Optiek voor contactlenscontrole. Zijn
lenzen komen bij een ander optiekbedrijf vandaan. Er zijn geen echte klachten,
maar de lenzen hebben nooit echt helemaal lekker gezeten. Omdat de lenzen al
ruim zeven jaar oud zijn, wordt besloten de lenzen een week uit te laten en(
danweg) een heraanpassing af te spreken.
Huidige lenzen:
Tetracurve
R S-3.00/8.75/9.5 (2002)
L S-3.00/8.75/9.5 (2003)
Laatste controle (2007)
Passing redelijk, iets 3 en 9 uur
staining (graad 1, ODS)
Visus OD 1.00, OS 1.00
Topografie na een week lenzen uit:
Uit de topografie blijkt dat beide ogen zeer vlakke radii hebben; een
radius van gemiddeld 8.65. Verder valt op dat beide cornea’s naar de
periferie toe meer torisch worden en dat de excentriciteiten zeer hoog
zijn (0.8 gemiddeld ODS). De eerste paslenskeuze is daarom ook een
asferische binnentorische lens met een hoge excentriciteit:
Paslenskeuze:
NKL SE Bitoric Exact Futura
R S-3.00 Exc 0.8/ 8.85/8.45 10.1 - binnentorische lens met aan voorzijde
een gecompenseerde cylinder (notatie NKL =C-2.00x180)
L S-3.00/ Exc 0.8/ 8.75/8.45 10.1 - binnentorische lens met aan voorzijde
een gecompenseerde cylinder (notatie NKL =C-1.50x180)
Visus OD 1.00, OS 1.00
Passing ODS: goed, dunne, maar acceptabele edge
Na twee weken volgt de eerste controle. De nieuwe lenzen bevallen uitstekend. De
lenzen hebben nog nooit zo comfortabel gezeten, de visus is prima, er is maar één
maar… Ten opzichte van de oude lenzen zijn de ogen erg rood, al na een paar uur
draagtijd.
Zoals op de afbeelding hiernonder te zien is, wordt de hyperaemie veroorzaakt
door de perifere staining (op 3 en 9 uur) in beide ogen. Maar waardoor ontstaat die
3 en 9 uur staining? De tetracurves zaten misschien niet altijd even comfortabel,
maar veroorzaakten geen fysiologische problemen. In mijn overtuiging moest de
oorzaak gezocht worden in de diameter of het materiaal. Stap voor stap heb ik
deze aangepast: de diameter van 10.1mm naar 9.6mm en het materiaal van Futura
naar het minder zuurstofdoorlatende Boston 18. Maar de klachten en het beeld
bleven onveranderd. Na verschillende ruilingen en enkele maanden verder
begonnen zowel de cliënt als ikzelf het vertrouwen in een goede afloop te
verliezen. Dan toch maar terug naar de oude, vertrouwde tetracurves? Dat zou de
makkelijkste oplossing zijn, maar omdat de cornea onder de Bitorische lens
waarschijnlijk toch veranderd zal zijn, geeft dat ook geen garantie op succes en
daarbij, de cliënt was inmiddels wel gewend aan het prettige draagcomfort.
Uiteindelijk kwam er een oplossing uit een onverwachte hoek. En zie het resultaat
in de figuur hieronder. De hyperaemie en staining zijn verdwenen, het comfort en
de visus zijn zeer goed. Maar wat voor lens zit er nu op het oog? Uit het fluorbeeld
is af te leiden dat de edge vrij groot is en een stuk groter dan bij de eerste paslens.
Het gaat hier om een jaren ’80 lens in een modern jasje. Niet alleen het materiaal is
aangepast aan de hedendaagse standaard, maar ook de geometrie. Het gaat hier
om een Bitorische Tetracurve.
Definitieve lens:
Bitorische Tetracurve Futura
NKL SE Bitoric Exact Futura
R S-3.00 8.85/8.45 10.1
binnentorische lens met aan voorzijde
een gecompenseerde cylinder (notatie NKL =C-2.00x180)
L S-3.00 8.75/8.45 10.1
binnentorische lens met aan voorzijde
een gecompenseerde cylinder (notatie NKL =C-1.50x180)
Visus OD 1.20, OS 1.20
Passing ODS: goed, ruime edge, nauwelijks staining
Discussie
Om een cliënt van de best mogelijk service te
voorzien, probeer ik als hedendaagse aanpasser
een zo modern mogelijk concept toe te passen.
Het druist zelfs tegen je gevoel in van een “oud”
design gebruik te maken. Uit deze casus blijkt dat
dit niet altijd de beste oplossing is. Wat de verklaring is voor het succes van deze
‘old school’ passing, is moeilijk vast te stellen. Uit onderzoek is gebleken dat door
het beter in acht nemen van de corneavorm (zoals met torische lenzen) en door
een kleine perifere edge te gebruiken, de 3 en 9 uur staining beter wordt
gemanaged. Maar ook is onderzocht dat “lid-attachment fits” heel goed kunnen
werken, vaak veroorzaakt door juist een grotere edge. Bij deze passingen is de
lens vaak superior gedecentreerd en zorgt ervoor dat er geen interactie is tussen
ooglid en lensrand bij elke knipperslag, zodat juist de knipperslag wordt
gestimuleerd. Een nadeel is wel dat er dan een grotere kans op cornea vervorming
(warpage) is. Een Bitorische Tetracurve lens lijkt niet de eerste keuze maar achteraf
gezien blijkt dit een uitstekende oplossing. Dus soms is het goed af te stappen van
de hedendaagse denkpatronen en iets “out of the box” te proberen.
| Jeroen Mulder haalde in 2005 zijn optometrie getuigschrift aan de Hogeschool van Utrecht. Sinds 2006 werkt hij bij Groenhof Optiek te Amstelveen. Zijn werkzaamheden betreffen optometrie in de breedste zin van het woord; van screening naar diabetische retinopathie tot lensaanpassingen en zelfstandige spreekuren in het Amstelland Ziekenhuis. Ook is Jeroen als bestuurslid verbonden aan Stichting Zienderogen. Deze kleine stichting bestrijdt onnodige blindheid in de armste delen van de wereld. Afgelopen jaar werkte hij twee weken in Noord-Ossetië (Rusland) en in september 2010 staat de Republiek Congo op de agenda. |
 | |  |
| OLD SCHOOL 'soms is het goed af te stappen van de hedendaagse denkpatronen en iets “out of the box” te proberen' |
